De warme kriebels van Die Hard (1988)

Tussen alle wrede actiescènes door krijg ik toch altijd warme kriebels van Die Hard. Geen enkele film heeft de balans van kerst en actie zo goed onder controle. Op kerstavond heb ik met mijn broertje de kerstklassieker gezien en zoals dat hoort kwam de discussie even boven. Is Die Hard wel of niet een kerstfilm? Het kerstgevoel is voor mij zeker aanwezig. Toch heb ik, gerenommeerd filmcriticus dat ik ben, een verbeterpuntje waarmee het kerstgevoel net wat groter had kunnen worden.

Allereerst moeten we goed begrijpen wat het kerstgevoel is. Er zijn natuurlijk veel waarden te noemen die bij kerst horen: Vrienden en familie en liefde, feest en versiering, vrijgevigheid, naastenliefde en vergeving. Ook is het kerstgevoel tegen dingen: gierigheid, hebzucht, rancune en wrok. De meesten zijn al waarden van de moderne westerse samenleving gedurende de overige 11 maanden van het jaar. Toch levert Die Hard sterker dan je zou verwachten op alle punten waardoor het een kerstfilm is. 

Een argument tegen het label ‘kerstklassieker’ kan zijn dat de hele film had prima kunnen bestaan zonder het kerstaspect. Die Hard zou dus een ‘gewone’ klassieker zijn. Het enige nut van kerst in het verhaal is dat John McClane naar Californië komt. Dit had net zo goed vervangen kunnen worden door de verjaardag van één van de kinderen of iets dergelijks. Kerst is in Die Hard echter relevanter dan op het eerste gezicht lijkt. Niet alleen brengt het de familie McClane fysiek bij elkaar, zonder kerst zou John niet zo makkelijk zijn fouten toegeven, zou Holly niet zo vergevend zijn, of zouden Al en John misschien wel geen vrienden zijn geworden. Zelfs Argyle, de limo driver, zou misschien wel minder vrolijk zijn geweest. Het kerstgevoel spat van alle karakters af in hun liefde en feestelijkheid (behalve bij de slechteriken dan). 

De tegenhanger van het kerstgevoel is natuurlijk Hans Gruber en zijn bende zogenoemde terroristen. Hier verliest de film dan ook een belangrijk deel van het kerstgevoel. Een vergelijking met het originele moderne kerstverhaal laat dit heel goed zien. In A Christmas Carol van Charles Dickens staat de transformatie van mr. Scrooge centraal. Het kerstgevoel is hier het loslaten van alle materialistische verlangens en omkijken naar elkaar. Uiteindelijk wordt mr. Scrooge een goed persoon. Ook in mijn eigen favoriete kerstfilm Klaus zit een transformatie. Jesper was gewend aan een luxeleven, maar gaat in het koude Smeerensburg de schoonheid van een simpel leven van liefde, vriendschap en vrijgevigheid inzien. Dergelijke persoonlijke groei zien we nergens terug in Die Hard. De bitterheid tussen John en Holly verdwijnt, maar ze zijn niet herboren als andere mensen. Wat ik graag had gezien in Die Hard, was dat één van de terroristen zijn fouten zou inzien. Of op zijn minst één van de twee FBI-agenten. 

In plaats van de persoonlijke groei en vergiffenis, krijgen we afstraffing. Bijna alle karakters die de fout in gaan halen het einde van de film niet. Uiteraard overleven de hebzuchtige terroristen het niet, maar ook de snuivende overloper Ellis haalt het niet. De gemene politiechef wordt op zijn plaats gezet door de FBI-agenten, die op hun beurt ten onder gaan met hun agressieve aanval, nadat ze net bespreken hoeveel van de gegijzelden ze prima vinden om te verliezen. Eén van de terroristen, Karl, die John wil vermoorden als wraak voor zijn broer, wordt het bruutst behandeld van allen. Al doen deze zondaars allemaal iets waar het kerstgevoel recht tegenover staat, ondermijnt het harde straffen even goed het kerstgevoel. Had de schrijver Roderick Thorp besloten om één van de karakters vergiffenis te schenken dan was er nooit discussie geweest of Die Hard een kerstfilm is of niet.

Los van de discussie, als je net als ik een goed aantal films kijkt gedurende de kerstperiode, moet je Die Hard zeker niet missen. Het is een goede afwisseling van alle Santa Claus films, waarvan er toch al genoeg bestaan. Je kan lekker kijken naar slechteriken die worden afgeknald, meeleven met een stervende romantiek die weer tot leven komt en toch door de vele thema’s die horen bij het kerstseizoen worden meegenomen naar die warme zachte kriebel in je buik die we het kerstgevoel noemen.